XML Nedir?

Açıklama

XML (eXtensible Markup Language), veri depolamak ve alışverişi yapmak için kullanılan evrensel bir metin formatıdır. Esnekliği ve okunabilirliği sayesinde XML, web geliştirmeden muhasebeye ve sistemler arası veri alışverişine kadar birçok alanda standart haline gelmiştir.

1. XML'in Temelleri: Yapısı ve Amacı

XML bir programlama dili değildir — verilerin yapısını tanımlamanızı sağlayan bir biçimlendirme dilidir. XML'in temel birimi, açılış ve kapanış etiketlerine sahip bir öğedir.

<person>
 <name>John Doe</name>
 <email>john.doe@example.com</email>
</person>

• Etiketler kullanıcı tanımlıdır: Etiket adlarını kendiniz oluşturursunuz.
• Veriler hiyerarşik olarak yapılandırılmıştır.
• Metin formatı: hem insanlar hem de makineler tarafından okunabilir.

2. İş ve BT Alanında XML'in Avantajları

XML, aşağıdaki durumlarda ideal bir çözümdür:

• farklı sistemler arasında veri aktarımı (örneğin, CRM ↔ ERP),
• karmaşık bilgileri yapılandırılmış bir biçimde depolama,
• programlar için yapılandırma dosyaları oluşturma,
• veritabanlarından bilgi alma/verme.

Kullanıldığı alanlar:

• bankacılık sektörü (örneğin, SEPA XML),
• elektronik raporlama,
• API hizmetleri,
• çevrimiçi mağazalar (örneğin, XML ürün feed'leri).

3. XML Geçerliliği ve Şemaları

Bir XML belgesinin diğer sistemler tarafından doğru bir şekilde işlenmesi için geçerli olması gerekir. Geçerlilik aşağıdakiler aracılığıyla kontrol edilir:

• DTD (Document Type Definition)
• XSD (XML Schema Definition)

Öğe türü tanımlama örneği:

<xs:element name="Price" type="xs:decimal"/>

Şemaya uymayan bir XML dosyası, alıcı sistem tarafından reddedilebilir.

4. Web Geliştirme ve Entegrasyonlarda XML

Web geliştirmede XML, aşağıdakiler için kullanılır:

• SEO için Sitemap dosyaları (sitemap.xml) oluşturma,
• API aracılığıyla veri aktarımı (özellikle SOAP'ta),
• yapılandırmaları depolama (örneğin, .NET'teki web.config).

<urlset xmlns="http://www.sitemaps.org/schemas/sitemap/0.9">
 <url>
  <loc>https://example.com/home</loc>
  <lastmod>2025-07-18</lastmod>
  <changefreq>weekly</changefreq>
  <priority>1.0</priority>
 </url>
</urlset>

Bu dosya, arama motorlarının sitenizi daha iyi dizine eklemesine yardımcı olur.

5. XML vs JSON: Hangisi Daha İyi?

XML, özelliklere sahip karmaşık yapılar için daha uygundur, JSON ise hafif REST API'leri için daha iyidir.

6. XML ve Excel'in Birleşimi

Excel, tablo verileriyle çalışmak için en yaygın araçlardan biridir. Ancak, tabloları XML'e uygun bir şekilde "hazır olarak" dönüştürme özelliğini desteklemez.

İşte bu noktada, Excel'in özel fonksiyonu TABLETOXML() devreye girer. Bu fonksiyon, Excel'deki tablo verilerinden otomatik olarak geçerli XML kodu oluşturur.

Örnek:

Excel'deki Tablo:

TABLETOXML() uygulandıktan sonra:

<items>
 <item>
  <ID>1</ID>
  <Name>Monitor</Name>
  <Price>120</Price>
 </item>
 <item>
  <ID>2</ID>
  <Name>Keyboard</Name>
  <Price>35</Price>
 </item>
</items>

Bu, Rozetka, Prom, Google Merchant gibi pazar yerleri için XML feed'leri oluşturmak için özellikle faydalıdır.

Sonuç

XML, evrenselliği, okunabilirliği ve geniş bir araç yelpazesi tarafından desteklenmesi sayesinde önemli bir veri alışverişi standardı olmaya devam etmektedir. Excel için TABLETOXML() fonksiyonu gibi çözümler sayesinde, teknik bilgiye sahip olmayan kullanıcılar bile iş, raporlama veya entegrasyonlar için kolayca XML belgeleri oluşturabilir.